Hafta sonu Amsterdam’da iki önemli programa şahit olduk. Bunlardan birincisi, cuma akşamı ‘Amsterdam Türkevi Söyleşileri’ çerçevesinde gerçekleşen, “Türk Edebiyatına Damga Vurmuş 25 Eser” programıydı. İkincisi ise, cumartesi akşamı de Nieuwe Liefe Kültür ve Sanat Merkezi’nde gerçekleşen “Arap Edebiyatı Gecesi” programıydı. Her iki programa da katılma imkanı buldum. İzlenimlerimi, kısaca sizlerle paylaşmak istedim.
İzlenimlerinden önce, yine hafta sonunda Hollanda’nın Leiden kentinde yapılan, “2018 Orta Doğu Kültür Pazarı” programına değinmek istiyorum.
Leiden Eski Eserler Müzesi’nde üçüncüsü yapılan Orta Doğu Kültür Pazarı etkinliği, fotograf sanatçısı Ahmet Polat’ın konuşmasıyla başlamış. Program’da Filistin Elbise Modası Gösterisi, Nazeer Abdulhai’nın Ud konseri, altı yaşından itibaren sema eden Ahmad Alkhatib’in Derviş gösterisi yer almış. Alkhatib ailesi ikiyüz yıllık bir dervişlik geleneğine sahipmiş.
Şimdi Amsterdam’daki Türk ve Arap Edebiyatı programlarına geri dönelim.
Geleneksel olarak yapılan Türkevi Söyleşileri’nin 12’ncisi yapıldı. Türkevi Araştırmalar Merkezi stajerlerinden Mustafa Selman Yaylalı ve Ahmet Küner’in sundukları konu ise, “Türk Edebiyatına Damga Vurmuş 25 Eser” oldu. Dunyabizim.com internet sitesinde yayınlanan bir makaleden hareketle hazırladıkları meşhur Türk edebiyatı eserlerini, büyük bir özveri ile dinleciyere takdim ettiler. Bizi, bin yıl geriye götürdüler. Yusuf Has Hacib’in “Kutadgu Bilig” ve Kaşgarlı Mahmud’un “Divanü Lügatit Türk” adlı eserleriyle başlayan yolculuk, yüzyıllar içinde Türk düşüncesini etkileyen, şekillendiren birbirinden değerli eserlerle devam etti.
Bir çoğumuzun yakından bildiği Hoca Ahmet Yesevi’nin, “Divan-ı Hikmet”i, Yunus Emre’nin “Divan”ı, Fuzuli’nin “Divan”ı, Evliya Çelebi’nin “Seyahatname”si, Ahmet Cevdet Paşa’nın “Kısas-ı Enbiya”sı, Mehmet Akif Ersoy’un “Safahat”ı kısa kısa anlatıldı. Ayrıca, Aşık Paşa’nın “Garib-name”si, 12. Yüzyılda yazılan Edip Ahmet Yükneki’nin “Atabetü’l-Hakayık”ı, Süleyman Çelebi’nin “Vesîletü’n-Necât –Mevlid-”i, Şeyh Galip’in “Hüsn-ü Aşk”ı, Halid Ziya Uşaklıgil’in “Mai ve Siyah”ı, Cemil Meriç’in “Bu Ülke”si gibi onlarca eser hatırlatıldı.
Evet, bin yıllık kültür tarihimizde iz bırakmış, mühür vurmuş, düşünce dünyamıza şekil vermiş sayısız eser vardır. Bazı eserler yazıldığı yıllarda hemen etkisini göstermese de, yüzyıllar boyunca milletimizin ontolojisini şekillendirmiştir. Uzun bir çalışma yaparak, bizlere bir saati geçen bir sunumla, hafızalardan silinmeyen eserleri tekrar gündemimize taşıyan Mustafa Selman Yaylalı ve Ahmet Küner’e teşekkür ederim.
Amsterdam Türkevi Derneği gibi, 25 yıldır Arap kültür ve sanat alanında etkin olan El Hizjra’nın öncülüğünde , “Arap Edebiyat Gecesi” organize edildi. De Nieuwe Liefde Kültür ve Sanat kurumuyla ortak yapılan program aynı zamanda 26. El Hizjra Edebiyat Ödülleri’nin de ilan edildiği programdı. Program, edebiyatın, değerlerin, siyasetin, kişilerin, sanatçıların, yazarların ve kanaat önderlerinin buluştuğu bir program oldu.
Arap ve Endülüs müziğinden örneklerin sunulmasıyla başlayan program, genç yazarlara ödüllerin verilmesi, televizyon ekranlarından tanıdığımız yazarlarla söyleşilerle devam etti. Bir festival havasının da estiği programda, hat sanatı, kitap standları, sergiler, Arap yemekleri ve içecekleri de yer aldı. Program geç saatlerde tanınmış sanatçı Omar Metioui tarafından verilen bir konserle sona erdi.
Amsterdam’daki Arap Edebiyatı Gecesi programı, tek kelimeyle bir kültürel diplomasi örneğiydi. Kimse alınmasın, Hollanda’da kültürel diplomasi meselesinde Faslılar bizden çok ilerideler. Arap Edebiyatı programına katılanların yüzde 75’i Hollandalıydı. Hem de sokaklarda dolaşan işsiz güçsüz olanlar değil. Katılanlar arasında senatör de vardı, belediye başkanı, yazar, sanatçı, siyasetçi, yaşlı ve genç de.
Organize eden kurumu yıllardır tanıyorum. Öyle, ayda onbinlerce euro kira ödedikleri şatavatlı binaları filan yok. Fas devletinden maaş da almıyorlar. En büyük özellikleri, yaptıkları işe inanmak ve Holanda’daki sistemin kodlarını çözmeleridir.
Gıpta ve tebrik ettim.
Veyis Güngör
26 Kasım 2018